Stablo duda na izlasku iz Šuljma, staro oko dve stotine godina, od nedavno je i zvanično postalo spomenik prirode. Da se ovo drvo, koje gotovo dva veka nemo posmatra život ovog fruškogorskog sela, stavi pod treći stepen zaštite, odlučila je Skupština grada Sremska Mitrovica na svojoj poslednjoj sednici.
Osnovni cilj zaštite je, kako se navodi u odluci, očuvanje, prvenstveno sprečavanje procesa degradacije, unapređivanjem kroz stručan pristup koji podrazumeva proučavanje i praćenje stanja tokom vremena. Jedan od ciljeva je da se novim sadržajem unapredi u meri i na način kojim se neće narušiti njegove temeljne vrednosti. Za sve dozvoljenje radove, a u skladu sa pratećim planskim aktima, moraju se pribaviti uslovi nadležnog Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode u Novom Sadu.
Upravljač zaštićenog područja Spomenika prirode „Dud kod Šuljma“ je vinarija „Probus“ iz Velikih Radinaca, koja je, između ostalog, i jedan od inicijatora zaštite ovog spomenika prirode.
Zabrane
Na zaštićenom području Spomenika prirode sprovodi se proaktivna zaštita i zabranjuje se: seča stabla, osim u slučaju potpune devitalizacije; lomljenje grana, kidanje lišća, oštećenje kore i preduzimanje svih radova koji bi imali za posledicu narušavanje vitalnosti; izvođenje zemljanih i drugih građevinskih radovi koji mogu oštetiti nadzemni i podzemni deo biljke; prevođenje vazdušnih, elektro i telefonskih vodova kroz i preko zaštićenog prostora; hortikulturno uređenje prostora, isključivo na osnovu plana upravljanja, projekta uređenja u skladu sa ciljevima zaštite; parkiranje prevoznih sredstava ispod krošnje i naslanjanje istih na stablo; paljenje vatre ispod krošnje i u blizini stabla; ukucavanje reklamnih tabli, metalnih delova i druge slične radnje koje narušavaju vitalnost i dekorativnost stabla; bacanje i deponovanje smeća i svih vrsta otpadnih materija; upotreba materija koje bi ugrozile kvalitet zemljišta i podzemnih voda.
Na površini Spomenika prirode ograničava se i upotreba hemijskih sredstava na upotrebu u slučajevima i na način predviđen zakonom, obavljanje naučno-istraživačkih, obrazovnih, informativno-propagandnih i drugih aktivnosti na ona koja ne ugrožavaju prirodne vrednosti.
Podsetimo
Prema Programu zaštite prirodnih dobara tokom 2021. godine planirana je i urađena valorizacija duda kojom je analizirana njegova dendrološka i ambijentalna vrednost. Izvršenom valorizacijom, utvrđeno je da je dud vredan predstavnik svoje vrste po habitusu, pejzažnoj atraktivnosti i vitalnosti. Zbog svoje starosti (180-200 godina), impozantnog porasta, vitalnosti, a kao i genetska baza zaslužuje veliku pažnju. Dud sa svojim habitusom i izgledom (obim debla 525cm, širina krošnje 23m), predstavlja izuzetno redak primer svoje vrste. Krošnja je okruglasta, gusta, sa južne strane bogato obrasle donje grane spuštaju se nisko, skoro do 1m od površine zemlje. Kora debla je sivo-smeđa i brazdasto uzdužno duboko ispucala. Svojim položajem i impozantnom krošnjom stari dud suvereno dominira u širem prostoru, te predstavlja posebno obeležje okolnog pejzaža.
Polazeći od utvrđenih činjenica, stablo duda kod Šuljma se predlaže za zaštitu kao Spomenik prirode III kategorije, od lokalnog značaja.
N. M.
Projekat “Mitrovica, zeleni grad” sufinansira se iz budžeta Grada Sremska Mitrovica. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
