Ruma, Hrtkovci- Jedan od najznačajnijih kulturno-istorijskih lokaliteta i potencijala rumske opštine je Gomolava, arheološki lokalitet na reci Savi kod Hrtkovaca, koji je kontinuirano naseljen 7.000 godina. Na tom prostoru ljudi žive od neolita, kroz sve praistorijske periode, pa sve do rimskog i srednjovekovnog doba. Lokalitet je poznat još u 19.veku, a prva zaštitna iskopavanja su vršena od 1953.do 1957 godine, potom su nastavljena 1965, a tek od 1970.kada su odobrena značajnija sredstva, istraživanja su dobila i veći značaj. Krajem prošle godine u Zavičajnom muzeju u Rumi bila je organizovana izložba „Gomolava-prošlost, sadašnjost i budućnost“, kao rezultat najnovijih zaštitnih iskopavanja. Izgradnja nasipa na Savi između Hrtkovaca i Jarka podrazumevala je prethodnu zaštitu arheološkog lokaliteta, što je dovelo do novih otkrića u vezi sa Gomolavom. O Gomolavi se može pisati i pričati u nebrojeno mnogo nastavaka, a sada ćemo preneti deo publikacije izdate povodom pomenute izložbe koju je pomoglo i Ministarstvo kulture. To je uvodni deo publikacije koji potpisuje Lidija Balj i koji govori o vinčanskom periodu ovog značajnog nalazišta.
-Radovi na istraživanju Gomolave završeni su 1985. godine. Debljina kulturnog sloja je u najdebljem delu iznosila šest metara, a u njemu su otkriveni tragovi života koji su obuhvatali period koji je trajao skoro 7.000 godina. Zastupljeni su nalazi od neolita, eneolita, bronzanog i gvozdenog doba, pa sve do srednjeg veka. Najbogatije nalaze pružili su ostaci neolitskog naselja iz perioda vinčanske kulture i naselja latinskog perioda, koje je pripadalo Skordiscima, navodi u publikaciji Ljidija Balj, jedan od autora.
Prvi stanovnici Gomolave bili su nosioci vinčanske kulture, koji su ovde živeli u periodu od oko 5.000 do 4.600 godine stare ere i bavili su se zemljoradnjom i stočarstvom. Na ovom nalazištu je otkrivena najznačajnija nekropola vinčanske kulture sa 27 istraženih grobova sa pokojnicima sahranjenih na boku u zgrčenom položaju.
-Za izgradnju staništa Vinčanci su koristili materijal iz najbliže okoline-drvo, pruće i glinu. Kuće su imali pravougaonu osnovu, sa dve do tri prostorije, dimenzija i do 15 puta 8 metara. Na pročeljima kuća nalazili su se bukranioni-lobanje bikova oblepljene glinom, za koje se smatralo da obezbeđuju zaštitu i prosperitet kuća. Pripadnici vinčanske kulture bili su vrsni poznavaoci grnčatskog zanata i od gline su izrađivali razne predmete vrhunskog kvaliteta i lepote. Na Gomolavi je pronađena i jedinstvena statueta dvoglavog idola,koja je dugo bila zaštitni znak Vojvođanskog muzeja, navodi se u publikaciji.
Kulturni sloj latinskog perioda je pružio dragocene podatke o životu Skordiska u periodu između III i I veka stare ere. Keramičke peći svedoče o postojanju grnčarskih radionica, a brojni nalazi svedoče i o preradi metala i proizvodnji oruđa i oružja od gvožđa.
-Iako znatno manje zastupljeni, značajni su i nalazi koji potiču iz perioda eneolita i bronzanog doba, kao i nalazi dve masovne kružne grobnice iz perioda kasnog gvozdenog doba. Nalazi iz antičkog perioda pružaju podatke o najranijim prodorima Rumljana uz reku Savu, zatim o njihovim prvim kontaktima sa starosedeocima, kao i o jakom uticaju materijalne kulture Skordiska, koji se zadržao i nakon osvajanja od strane Rumljana, krajem I veka stare ere. U srednjem veku na Gomolavi nije bilo naselje, već se tu nalazila nekropola koja se hronološki smešta u period od XI do XVI veka, navodi autorka Lidija Balj.
S.Belotić ( ta tekst korišćen materijal iz publikacije “Gomolava-prošlost, sadašnjos i budućnost” zavičajnog muzeja Ruma)
Projekat „Kulturni i istorijski vodič kroz Rumu“ sufinanira Opština Ruma
Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
