Tokom protekle nedelje navršilo se 133 godine od rođenja Dijana Budisavljević, rođene u Inzbruku (Austrija), 15. januara 1891. godine.
U svojim dnevničkim zapisima, vođenim od 23. oktobra 1941. do 1. februra 1945. godine, Austrijanka Dijana Budisavljević, rođena Obexer, supruga uglednog srpskog lekara Julija Budisavljevića, opisala je svoj lični aganžman i aganžman svojih saranika u organizaciji i sprovođenju pomoći ženama i deci zatočenim u ustaškim koncentracionim logorima. Dnevnik je pisan iz perspektive žene koja je u veoma teškim ratnim uslovima pronašla snage i hrabrosti da slobodno misli, slobodno deluje i pruža aktivan građanski otpor ustaškom režimu. „U dnevniku ona piše: “Polazila sam od toga da moj život nije ništa vredniji od života svih nevino proganjanih i da, ukoliko mogu da pomognem, to ću i uraditi, bez obzira na posledice'“.
Akcija Dijane Budisavljević je tokok rata, a naročito 1942. godine, po svom opsegu, brojnosti učesnika i broju od preko 7000 dece izvučene iz ustaških logora prerasla u jednu od najsloženijih i najhumanijih akcija takve vrste na području NDH i cele okupirane Evrope. Njenom ličnom poduhvatu, nazvanom „ Akcija Dijane Budisavljević“, pridružilo se više od stotinu ljudi, koji su sopstvenu egzistenciju podredili spasavanju zatočene dece od izvesne smrti.
U nastavku su predlozi knjiga za čitanje o Dijani Budisavljević i njenom humanitarnom i humanom radu.
Knjiga Boška Lomovića “Knjiga o Dijani Budisavljević” je pokušaj da se ponovo baci svetlo na stravičan genocid u ustaškim logorima smrti, ali i na čovečnu bitku jedne žene koja je založila svoj život za nedužnu decu, uzrasta od novorođenčeta do 14 godina.
Knjiga „Diana Budisavljević” istoričarke Nataše Mataušić, predstavlja rezultat dvadesetogodišnjeg istraživanja. Sadrži fotografije Diane, njene porodice, saradnika, ali i nedavno pronađene fotografije dece iz logora i fotografije preživelih danas. U knjizi su i odlomci iz Dianinog dnevnika, kao i priče onih koje je Diana spasila.
Roman „Austrijanka” priča o životu Dijane Budisavljević, objavljen na 130 godišnjicu od rođenja ove žene koja je u Drugom svetskom ratu spasla više od 12.000 dece iz logora u Nezavisnoj državi Hrvatskoj, a koja je posle rata bila skoro potpuno zaboravljena. Zahvaljujući njenim dnevnicima i istraživanju pisca i istoričara Zorana Milekića, očuvana je uspomena na ovu heroinu.
Knjiga Vilhelma Kuesa „Dijanina lista“ priča istinitu priču o izuzetnoj ženi Dijani Budisavljević, koja je tokom Drugog svetskog rata sprovela jednu od najvećih humanitarnih akcija, ne samo na tlu podeljene i okupirane Јugoslavije, nego i u Evropi pod okupacijom ili dominacijom nacističke Nemačke. „Dijana je bila veoma snažna žena. Žena puna ljubavi“, kaže Kues u intervjuu za BBC na srpskom. Vilhelm Kues je uspeo verno da dočara atmosferu masovnih progona i smrti. Zato ova knjiga ima izuzetan značaj za upoznavanje široke javnosti s jednim ovako nesebičnim i izuzetnim humanitarnim poduhvatom kakav je spasavanje srpske dece iz ustaških logora.
