Već smo pominjali da je u proteklih nekolikog godina u Vaznesenjskoj crkvi u Rumi rađeno mnogo na uređenju hrama. Ono što nismo stigli pre, pominjemo sada… građevinski radovi, obijanje podova, zidova doneli su i nova otkrića u ovom hramu, pa tako i neke nove zanimljivosti koje su manje poznate parohijanima i svima koji dolaze u ovu crkvu.
Lik Svetog Georgija Pobedonosca kao da je hteo da ostane uvek pred očima parohijana, sad kao što je to bilo i nekad. A sve je počelo od želje jednog donatora da se na jednom prekrečenom zidu crkve oslika ovaj svetac. Kao da je znao da se Sveti Georgije krije na istom mestu ali ispod sloja kreča i unutrašnje fasade.
-Naš plan je i bio da u jednom delu crkve oslikamo fresku Svetog Georgija po želji donatora. On je hteo zajedno sa nama da jedan zapušten zid obnovimo tako što ćemo na tom mestu oslikati fresku svetitelja. Kako su počeli radovi na uređenju zida i vreme odmicalo, već smo nagađali da se na tom mestu krije neki lik i to mlad lik svetitelja. Malo po malo smo videli da je Sveti Georgije već tu, tako da je bila ispoštovana želja donatora, a i mi smo obnovili postojeću fresku, nešto što je staro po svoj prilici koliko je stara i crkva, rekao je jerej Đorđe Sančanin, paroh Prve parohije Hrama Vaznesenja Gospodnjeg u Rumi.
A Vaznesenjska crkva u Rumi podignuta je u tadašnjem Maljanskom kraju 1761. godine. Kao osnivač i glavni organizator ovog poduhvata javlja se sveštenik Pantelejmon Hranisavljević. Saradnici su mu bili srpski trgovci i zanatlije iz Rume koji su vodili bitku da izdejstvuju dozvolu za izgradnju drugog pravoslavnog hrama u gradu, pa je slučaj stigao i do tadašnje carice Marije Terezije. Tek pošto je carica doznala da nov hram neće biti na teretu opštinskoih vlasti, te da Srbi imaju dovoljno sredstava da opslužuju novu crkvu, odobrila je njenu izgradnju. Iz tog perioda datira i jedna zanimljiva greda, koja je takođe otkrivena prilikom rekonstrukcije hrama.
Krst kao veza sa lozom Brankovića
-Kada smo počeli sa radovima na podu, majstori su morali da postave betonsku gredu koja će držati ikonostas. Tada smo našli staru hrastovu gredu koja je već bila oštećena. Nakon što smo je izvadili nismo želeli da je bacimo jer je kao deo svete građevine bila osveštana. Od najzdravijeg dela smo izrezbarili dva krsta, od kojih je jedan kod Vladike, a drugi kod nas, objašnjava protojerej Dragan Arsenović, paroh Druge parohije Hrama Vaznesenja Gospodnjeg u Rumi.
I ne bi ni po čemu jedna stara greda mogla biti toliko interesantna, sve dok se ne obrati pažnja iz kog vremena bi mogao da potiče hrast, sveto drvo od kog je rađena.
-Taj krst je svedočanstvo i uspomena na majstore koji su nekada radili ikonostas, a ikonostas je rađen 1772. godine. To znači da je starost grede 260 godina. A ako odemo dalje u prošlost, taj hrast, gledajući činjenicu da je morao biti prilično star kad je od njega pravljena greda, s pravom verujemo da je bio mladica kad su Brankovići bili despoti u našim krajevima. Tako taj krst koji danas imamo u svom posedu predstavlja neku mnogo dublju vezu sa našom prošlošću i svetom lozom Brankovića koja je posle pada Smedereva stolovala u Sremu, dodaje Arsenović.
Dugo skrivana ikona Bogorodice bez vela
Raskošno ukrašen ikonostas 1772. godine oslikao je tada poznat i priznat slikar Stefan Tenecki, inače prvi akademski slikar kod Srba u ovom periodu i prvi slikar autoportreta kod nas. Još jedna potvrda ekonomske moći tadašnjeg srpskog stanovništva u Rumi bila je i ta da su mogli da priušte slikara koji je bio prilično skup u to doba. A da je Stefan Tenecki u to vreme bio daleko slobodnijih shvatanja, Rumljani u Vaznesenjskoj crkvi su otkrili tek krajem dvadesetog veka prilikom jedne od obnova crkve. U pitanju je centralna ikona Krunisanje Bogorodice. Danas je to originalna ikona Stefana Teneckog, koja je oko vek i po bila skrivena jer je Bogorodica bila naslikana bez vela preko glave.
-Zanimljivo je da Bogorodica originalno oslikana bez vela na glavi. To je bila sloboda umetnika Stefana Teneckog, ali u ono vreme to je bilo skandalozno i šokantno, iako je kompozicija izuzetno lepa. Sredinom 19. veka došlo je vreme za obnovu ikonostasa, pa je crkvena opština je angažovala novosadskog slikara Pavla Čortanovića, poznatog po slici Spaljivanje moštiju Svetog Save na vračaru. Odbornici su zahtevali da se na ikoni Stefana Teneckog doslika veo bogorodice, ali Čortanović to nije hteo da uradi, da ne bi narušio autentičnost i oštetio prethodnika, pa je celu kompoziciju naslikao iznova. Ta kompozicija je stajala na ikonostasu do 2000-ih godina, kada je odneta na čišćenje. Tek tada je ispod nje otkriven original, koji je i sada na ikonostasu, dok ikonu Pavla Čortanovića čuvamo u kancelariji, kaže protojerej Dragan Arsenović.
Ima još mnogo toga zanimljivog da se ispriča o ovoj crkvi u Rumi, ali o tome nekom drugom prilikom. Na mestu gde je danas crkveni dom 1770. godine podignuta je „Mala slovenska/srpska“ škola, na neki način preteča Gimnazije, čiji je najpoznatiji đak bio Atanasije Stojković.
S.B.
