Selo na kraju drugog milenijuma
Prof. mr Budimir R. Marin (1935 – 2001) okupio grupu uglednih saradnika i pripremio knjigu kakvu tada nije imalo nijedno sremsko selo
Piše: D. Poznanović
Pre dvadeset godina, u izdanju Centra za kulturu “Sirmijumart” iz Sremske Mitrovice, izašao je “Martinački zbornik na kraju drugog milenijuma”, jedinstvena publikacija ne samo kada su u pitanju seoske sredine. Prilika je da se prisetimo ove vredne knjige, ali i njenog upornog priređivača i redaktora, mr Budimira R. Marina (1935 – 2001), istaknutog pedagoga, prosvetnog savetnika, književnika i publiciste.
“Martinački zbornik” (1999), koji se pojavio petnaest godina posle monografije prof. B. R. Marina “Martinci u vihoru rata” (Institut za istoriju, Novi Sad 1984), predstavljao je novi i značajan doprinos afirmaciji ovog sremskog sela. U tom pogledu, možda je najuputnije navesti reči njegovog recenzenta, dr Petra Miloševića, koji za zbornik kaže da “sadrži reprezentativne priloge koje nijedno slično mesto u Sremu nema”:
– Od antičkog vremena, pa kroz dalje vekove trajanja života daje se jedna višeslojna slika dinamičnog razvoja mesta sa njegovim stanovništvom, počevši od prezimena ljudi, istaknutih meštana…, umetnika i slikara od XVIII veka, o radu škole u Martincima, o sremskom govoru, o martinačkom kulturnom preporodu posle Prvog svetskog rata, o omladinskom entuzijazmu posle Drugog svetskog rata, o kulturno-umetničkom životu, o poljoprivredi kao osnovnoj delatnosti, o Zemljoradničkoj zadruzi, o istoriji sporta, naročito fudbala i fudbalskog kluba “Borac”, o atletici, šahu, o tragičnom bombardovanju naše zemlje u najnovijem vremenu i o pesmi i igri posle rata.
Ono što je posebno značajno za “Martinački zbornik”, to je činjenica da su, kao autori, u njemu našli mesta brojni istaknuti javni radnici, istoričari, prozni pisci i poete, ugledni publicisti, ali i zaljubljenici i sâmi žitelji ovog sela. Pored već pomenutih, B. Marina i P. Miloševića, još su zastupljeni: dr Dušan Vuletić, dr Mirjana Lesek, dr Nenad Lemajić, dr Milosav Milovanović, inž. Nikola Brko, primarijus dr Vasa Dražić, mr Đorđe M. Krstić, Mirko Dragojlović, zatim književnici Mirjana Vukmirović, Borislav Bogdanović, Nedeljko Terzić, Jovan K. Radunović, Danko B. Marin i drugi. Za fotografije je bio zadužen Veljko Vujić.
Velike zasluge za pojavljivanje “Martinačkog zbornika” pripadaju i Domu učenika srednjih škola u Sremskoj Mitrovici, kao organizatoru i pokrovitelju knjige, odnosno njegovom tadašnjem direktoru, pok. Milenku S. Stojniću, rođenom u Martincima. Pored toga, M. S. Stojnić je u ovom zborniku zastupljen i sa nekoliko priloga o kulturno-umetničkom i sportskom životu sela.
Teško je iz četrdesetak tekstova o Martincima izdvojiti odlomak koji bi najbolje ilustrovao suštinu i značaj ovog seoskog zbornika. Evo, tek, pasusa koji beleži sećanje meštanina Vladimira Zubovića:
– Martinčani više od svega na svetu vole svoje njive… Tako je potes Međoš deo ljudske ličnosti za porodice Žunić, Kosanović, Relić, Priljeva, Prodanović. To isto je Kamarište za Runtiće, Tutulugdžije, Šarčeviće, Milašinoviće, Rađenoviće, Kurčuliće, Sedlane, Lazanske. Za Izvorac su emotivno vezani Josimovići, Talirovići, Žilići, Međedovići, Dragičevići, Marini, Dražići, Nešići. Jovanovići, Jovelići i Radišići najviše vole Livade, dok je za mene Poloj nešto posebno, kao i za Radišu Šarčevića, koji je tamo iskopao arterski bunar… Poloj desetostruko uzvraća svojim darovima. Polojari su i dugovečni. Deda Puda Brkić bio je stogodišnjak, Milan Radišić je živeo preko 90 godina a njegov sin Dobra je u desetoj deceniji. I moj otac Draga bio je devedesetogodišnjak. Za mene je Poloj mali raj, kao što je i za Mariće, Sekuliće, Karoliće…
Bilo je planirano da izađe i druga knjiga “Martinačkog zbornika”, onog sa početka trećeg milenijuma. Nažalost, njegov urednik je ubrzo umro, pa sada nastavak čeka neke nove entuzijaste i autore.
Reč-dve o Budimiru Marinu
Profesor mr Budimir R. Marin se rodio u Martincima, 14. septembra 1935. godine. U rodnom mestu je završio osnovnu školu i nižu gimnaziju, a u Šapcu petorazrednu Učiteljsku školu. Na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu diplomirao je na grupi za južnoslovenske jezike i jugoslovensku književnost. Primljen za asistenta u Prištini, ipak je radni odnos zasnovao u svojim Martincima. U Osnovnoj školi “Jovan Jovanović Zmaj” predavao je srpski jezik, od 1971. je srednjoškolski profesor u Sremskoj Mitrovici, a potom prosvetni savetnik za srpskohrvatski jezik i književnost osnovnih i srednjih škola. Istovremeno, honorarno predaje u Pedagoškoj akademiji. Od 1992. radi kao školski nadzornik za Južnobački i Sremski okrug.
Marin je osam godina bio urednik časopisa “Samoupravna škola”. Sarađivao je u dnevnim listovima i časopisima, priređivao knjige (“Jato čudesnih ptica”, “Zora u polju”, sa T. Bjelkićem “Poetski darovi ravnice”), objavio samostalne knjige “Poetske osobine Zmajeve poezije za decu” i “Martinci u vihoru rata”.
Umro je 15. maja 2001. godine.
